Калі ноч становіцца не толькі часам сутак, але станам душы — ці можам мы спадзявацца, што хтосьці адчыніць дзверы?
Уявіце сабе такую карціну: глыбокая ноч ахінула маленькую вёску цішынёй. Усё заснула – толькі вецер ціха хістае галіны, нібыта нават сабакі знясіліліся ад брэху. Людзі адпачываюць пасля цяжкага дня. У хатах паступова гаснуць агні, і жыццё паволі пагружаецца ў рытм сну. Але раптам – стук у дзверы. Спачатку ціхі, нясмелы, а потым усё настойлівейшы. Хто ж можа турбаваць у такі позні час?
Гаспадар прачынаецца, прыслухоўваецца. "Хто там?" – думае ён, адчуваючы, як сон знікае, пакідаючы раздражненне. За дзвярыма – яго сябар. На твары таго чытаецца збянтэжанасць, роспач і просьба. "Дружа, – прамаўляе ён, – пазыч мне тры боханы хлеба. Сябар мой прыбыў з дарогі, а мне няма чым яго прыняць". На першы погляд, гэта дробязь. Але ў кантэксце ўсходняй культуры, дзе гасціннасць – справа гонару, гэта мае глыбокі сэнс. Не прыняць падарожніка – гэта сорам і грэх. І вось, у гэтую поўнач чалавечай патрэбы адбываецца нешта значнае, нешта, што Езус хоча адкрыць для кожнага з нас.
Гаспадар, зразумела, не ў захапленні. "Не турбуй мяне! Дзверы ўжо замкнёныя, дзеці са мной у ложку, я не магу ўстаць!" Ён не злы. Ён проста чалавек, які выбіўся з сіл. Гэта логіка цела, логіка звычайнай чалавечай меры. Але Езус кажа: "Калі ён не ўстане з-за сяброўства, то з-за настойлівасці ягонай устане і дасць, колькі патрабуе".
І вось тут адкрываецца таямніца малітвы. Настойлівасць — гэта не форма дакучлівасці, а выяўленне веры (fides perseverans). Гэта не спроба "зламаць" Божую волю, а хутчэй адкрыццё глыбіні сваёй патрэбы, свайго сэрца, свайго даверу. Бо Бог — не сонны сусед, а Айцец, які ніколі не спіць.
"Вось, не задрэмле і не спіць Той, хто сцяражэ Ізраэля" (Пс 121, 4).
Кожны з нас знаёмы з гэтай поўначчу. Гэта тыя хвіліны, калі здаецца, што Бог маўчыць, што брамы Нябес зачынены, а малітвы губляюць сваю сілу. Мы молімся – і нічога не адбываецца. Мы стукаем – і ў адказ толькі цішыня. Але менавіта ў гэтай цемры вера становіцца сапраўднай, выпрабаванай.
Настойлівасць у малітве – гэта і ёсць тая fides probata, вера, вытрыманая, як золата ў агні. Бог ніколі не адкладае адказ са злосці; Ён чакае, каб ачысціць наш намер, каб падрыхтаваць нас да прыняцця таго, што Ён сапраўды хоча даць. Бо часам мы просім хлеба, але наша душа яшчэ не гатовая яго прыняць.
Езус кажа: «Прасіце – і будзе дадзена вам; шукайце – і знойдзеце; стукайце – і адчыняць вам» (Лк 11, 9). Гэта не проста тры выпадковыя дзеянні – гэта пульс нашага духоўнага жыцця.
- Прасіць – гэта прызнаць сваю патрэбу.
- Шукаць – значыць дзейнічаць, рухацца, не заставацца ў спакоі.
- Стукаць – гэта давер, што за дзвярыма хтосьці ёсць.
Колькі разоў у гісторыі збаўлення людзі "стукалі" ў Божыя дзверы! Абрагам маліў за Садом – і Бог пачуў. Ганна плакала ў святыні – і нарадзіўся Самуэль. Апосталы чакалі ў святліцы – і сышоў Дух Святы. Бог заўсёды адчыняе, але ў свой час і па сваёй мудрасці.
Езус раскрывае нам вобраз бацькі праз простыя, але глыбокія словы: «Калі сын папросіць рыбы, ці падасць яму змяю? Калі яйка – ці дасць скарпіёна?» (Лк 11, 11–12). У гэтым прыкладзе, як у люстэрку, адлюстроўваецца ўся тэалогія Божага Айцоўства.
Нават зямныя бацькі, здольныя на дабрыню. Хоць яны і "няідэальныя і грэшныя" іх сэрцы імкнуцца абараніць і накарміць сваіх дзяцей. Наколькі ж большы Бог, які ёсць "Айцец міласэрнасці і Бог усялякага суцяшэння" (2 Кар 1, 3), не пакіне сваіх дзяцей у патрэбе.
Але ёсць адзін важны момант: Езус не абяцае, што Бог дасць менавіта тое, што мы просім. Ён абяцае нешта значна больш каштоўнае: «Тым больш Айцец Нябесны дасць Духа Святога тым, хто папросіць у Яго» (Лк 11, 13).
Дух Святы – гэта не проста дадатак да адказу, гэта сам адказ. Калі мы атрымліваем Духа Божага, мы атрымліваем мудрасць, сілу, унутраны супакой і святло. Ён, які сышоў з неба, жывая прысутнасць Бога ў нашых сэрцах.
"Дух Святы ёсць святло сэрца і суцяшэнне верных" (Spiritus Sanctus est lumen cordis et consolatio fidelium).
І вось цяпер гэтая прыпавесць становіцца асабістай. Бо «поўнач сэрца» — гэта не гадзіна на гадзінніку, а стан душы. Гэта нашы моманты страху, роспачы, нявер’я. Калі мы адчуваем, што Бог далёка, што малітва “не працуе”. Але менавіта там адбываецца сустрэча.
Езус вучыць нас: не спыняйся ў малітве нават тады, калі нічога не адбываецца. У гэтай вернасці нараджаецца святы давер. І менавіта тады, калі здаецца, што Бог маўчыць, Ён рыхтуе адказ — не на паверхні, а ў глыбіні.
Поўнач сэрца — гэта месца, дзе гіне самадастатковасць і пачынаецца сапраўдная вера. Гэта момант, калі чалавек перастае спадзявацца на свае сілы і шчыра кажа: Domine, salvum me fac! — «Пане, выратуй мяне!» (Мц 14, 30). І Бог, які ёсць Любоў, заўсёды адказвае.
Дарагія браты і сёстры, калі ў вашым жыцці надышла поўнач — калі цемра ахоплівае душу, калі няма адказаў і сіл — не замыкайцеся ў маўчанні. Стукайце. Шукайце. Прасіце. Настойліва, пакуль дзверы не адчыняцца.
Бо перад вамі не халодны Суддзя, а Айцец, Які глядзіць з любоўю. Ён не дасць камень замест хлеба, змяю замест рыбы. Ён дасць большае — Самога Сябе. Ён дасць Духа Святога, Які асвятляе кожную цемру і ператварае ноч у раніцу.
Бо сапраўдны цуд малітвы — не ў тым, што Бог адчыняе дзверы, а ў тым, што ён адкрывае нашае сэрца. І тады поўнач сэрца ператвараецца ў світанак веры.
«Стукайце, і адчыняць вам» — бо за гэтымі дзвярыма чакае Айцец, які ўжо не спіць, але любіць.
